Rodzaje transportu kolejowego i ich charakterystyka
Opublikowano: 20 czerwca 2023

Transport kolejowy, inaczej nazywany transportem szynowym, jest istotną częścią polskiego transportu. Koleją co roku wysyła się tysiące ton różnych ładunków, głównie masowych, takich jak kruszywa lub paliwa. Transport kolejowy jest stosunkowo drogi, jednak opłacalność należy rozważać w porównaniu do innych rodzajów transportu. Transport szynowy jest ekonomicznie uzasadniony w przypadku przewozu ładunków ciężkich lub przewożonych na długich trasach, przekraczających 600 km.

Podstawowy podział transportu kolejowego

Transport kolejowy dzieli się na trzy gałęzie:

1. Transport pełnowagonowy, tzw. konwencjonalny. To o tym rodzaju transportu myśli się najczęściej mówiąc o transporcie kolejowym. Frachtami pełnowagonowymi można przewieźć niemal każdy rodzaj ładunku, jednak najczęściej wykorzystuje się je do transportu ładunków stałych i płynnych, które transportuje się luzem. Do ładunków przewożonych w transporcie pełnowagonowym należą m.in.:

– zboża,
– ciecze,
– paliwa,
– węgiel,
– stal,
– rudy,
– artykuły chemiczne.

Standardowej wielkości wagon może zmieścić 100 m3 ładunku o łącznej wadze około 50-60 ton – to aż 3 razy więcej niż może przewieźć auto ciężarowe, którego maksymalny udźwig wg polskiego prawa wynosi 24 tony.

Wadą transportu pełnowagonowego jest konieczność organizacji transportu do i z terminala kolejowego. Sam załadunek i rozładunek towaru bywa skomplikowany i wymaga użycia specjalistycznego sprzętu i specjalnych metod. Tym rodzajem transportu można przewozić także materiały niebezpieczne.

2. Transport kontenerowy, tzw. multimodalny. W przypadku transportu kontenerowego ładunki są przewożone na otwartych wagonach – platformach, na których stawiane są kontenery. Załadunek ma miejsce najczęściej w porcie, a towar transportowany jest do miejsca docelowego. Istotną cechą transportu kontenerowego jest brak konieczności przepakowania towaru w punkcie przeładunkowym. W Polsce ten rodzaj transportu wykorzystywany jest m.in. w portach w Gdańsku i Gdyni, a w Europie głównie w portach w Rotterdamie i Hamburgu. Coraz częściej transportem multimodalnym przewozi się także towary z Chin, jednak ze względu na stosunkowo wysokie w porównaniu z transportem morskim koszty wielu dostawców nadal decyduje się na wysyłanie towarów na statkach.

Transport kontenerowy jest dobrą alternatywą dla transportu drogowego. Koleją można przewieźć ładunki cięższe niż jest w stanie załadować standardowe auto ciężarowe. Przewożenie ładunków o dużym tonażu i na duże odległości sprawia, że transport multimodalny jest najbardziej opłacalną opcją przewożenia ładunków ciężkich.

3. Transport drobnicowy – tym rodzajem transportu przewozi się drobne paczki, przesyłki i podobne im ładunki, które muszą pokonać drogę między terminalami kolejowymi. Drobnicowy transport kolejowy jest bardziej opłacalny niż transport lotniczy, jednak trzeba liczyć się z dłuższym czasem jego realizacji. Z kolei w porównaniu z transportem morskim pozwala na skrócenie czasu przewozu niekiedy nawet o połowę, jest jednak zdecydowanie droższy. Cenę każdego ładunku należy rozpatrywać indywidualnie, a zależy ona od objętości (podanej w m3) i wagi (w kg) towaru.

Pełnowagonowy transport kolejowy – podział ze względu na rodzaj toru

Transport konwencjonalny można podzielić dodatkowo na kilka kolejnych podrodzajów, które zostały wyróżnione ze względu na rodzaj toru, po którym jeżdżą pociągi. Należą do nich:

– kolej normalnotorowa, której rozstaw szyn wynosi dokładnie 1435 mm,
– kolej wąskotorowa – o rozstawie szyn mniejszym niż 1435 mm,
– kolej szerokotorowa – rozstaw szyn większy niż 1435 mm,
– kolej linowo-terenowa – pociąg porusza się po torze zbudowanym na stałym podłożu, ale dodatkowo napędzany jest linowo,
– kolej zębata, w której między szynami jezdnymi umieszczona jest dodatkowa szyna zębata; dzięki temu kolej może pokonywać duże spadki terenu.

Kontenerowy transport kolejowy częścią transportu intermodalnego

Wśród wielu rodzajów transportu coraz większe znaczenie odgrywa transport intermodalny, w którym do przewozu ładunku używanych jest kilka rodzajów transportu, a sam ładunek nie zostaje przepakowany na żadnym etapie swojej podróży – jest do tego wykorzystywany np. kontener morski. Kontenerowy transport kolejowy wykorzystywany jest do przewozu kontenerów z portu morskiego do kolejnego punktu przeładunkowego, z którego towar transportowany jest najczęściej transportem drogowym do miejsca docelowego lub następnego punku przeładunkowego. Przewóz towarów koleją kontenerową, chociaż trwa długo, jest czasami jedyną możliwością przewozu ładunków.