Smaki regionów – jak Małopolska i Podkarpacie odkrywają winiarskie tradycje
Opublikowano: 10 października 2025

Winiarstwo w Polsce przeżywa renesans, a dwa regiony wysuwają się na czoło tej dynamicznej transformacji: Małopolska i Podkarpacie. Choć tradycje uprawy winorośli na tych terenach sięgają średniowiecza, dopiero ostatnie dwie dekady przyniosły spektakularny rozwój, który pozwala mówić o ugruntowaniu się nowej, polskiej mapy winiarskiej. Na portalu Smakuj Lokalnie przyglądamy się, co sprawia, że wina z tych regionów zdobywają uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą.

Historyczne echo i wyzwania klimatyczne

Winiarstwo w Małopolsce i na Podkarpaciu nie jest nowym zjawiskiem. To właśnie w okolicach Krakowa i Sandomierza, dzięki sprzyjającym klimatom mikroklimatom i wsparciu Kościoła w średniowieczu, uprawiano winorośl na potrzeby liturgiczne i stołowe. Czasy historyczne przyniosły jednak załamanie – wojny, zmiany klimatu (Mała Epoka Lodowa) i wreszcie polityka komunistyczna sprawiły, że winnice niemal zniknęły.

Współczesny renesans rozpoczął się na przełomie XX i XXI wieku. Zmiany klimatyczne, choć niosące globalne wyzwania, w tym kontekście okazały się sprzyjające, oferując dłuższe i cieplejsze okresy wegetacyjne. Kluczem do sukcesu okazało się jednak zastosowanie odpowiednich odmian hybrydowych (krzyżówek, które łączą szlachetne walory Vitis vinifera z odpornością odmian amerykańskich). To one pozwalają osiągnąć optymalną dojrzałość owoców przy jednoczesnej odporności na mrozy.

Małopolska: chłodna elegancja i świeżość Krakowa

Małopolska, ze swoimi zróżnicowanymi glebami (wapienne podłoża na Pogórzu Karpackim oraz w obrębie Jury) i chłodniejszym klimatem, specjalizuje się w produkcji win o wyraźnej kwasowości i rześkości. To region, który doskonale wykorzystuje swój potencjał dla: win białych. Dominują odmiany takie jak Solaris, Johanniter i Muscaris. Dają one wina o intensywnym, często tropikalnym lub cytrusowym aromacie, z charakterystyczną dla chłodnych klimatów wysoką kwasowością, która zapewnia świeżość i długowieczność.

Do czołowych producentów z regionu należą m.in. Winnica Srebrna Góra, położona w krakowskich Bielanach, oraz Winnica Wieliczka, czerpiąca z tradycji i mikroklimatu rejonu. Ponadto, na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej rozwijają się liczne mikro-winnice, które eksperymentują z lokalnymi terroir.

Winiarze małopolscy kładą nacisk na precyzję i czystość smaku, co sprawia, że ich produkty są cenione przez sommelierów, a Kraków stymuluje popyt na wina lokalne.

Podkarpacie: winnice wschodniego szlaku i pełniejsza struktura

Region Podkarpacia, choć położony bardziej na wschód, korzysta z cieplejszych, choć często kontynentalnych warunków, z dużymi różnicami temperatur między dniem a nocą, co sprzyja koncentracji aromatów w winogronach. Gleby są tu często bogate w iły i less, co daje winom pełniejszą strukturę.

Wina z Podkarpacia zyskują uznanie dzięki swojej różnorodności i ekspresyjności. Oprócz wyżej wymienionych hybryd, w regionie tym z powodzeniem uprawia się również odmiany takie jak regent czy rondo, które dają wina czerwone o umiarkowanych taninach, z nutami czerwonych owoców. Dzięki cieplejszemu klimatowi, winogrona na Podkarpaciu mogą osiągnąć wyższy poziom cukrów, co pozwala na produkcję bardzo udanych win z cukrem resztkowym, doskonale pasujących do regionalnych deserów.

Do znanych i prężnie działających, lokalnych winnic należą m.in. Winnice Czajkowski oraz Winnica Amelie, które stanowią przykłady nowoczesnego i profesjonalnego podejścia do winiarstwa wschodniej Polski. Podkarpackie winiarstwo często skupia się wokół Wschodniego Szlaku Winnego, co ma kluczowe znaczenie dla turystyki winiarskiej i promocji regionalnych produktów. To podejście kładzie nacisk na autentyczność i doświadczenie „od pola do kieliszka”.

Rola terroir i przyszłość

Sukces winnic w Małopolsce i na Podkarpaciu opiera się na dwóch filarach: odwadze do eksperymentowania z odpornymi odmianami oraz precyzyjnym zarządzaniu terroir. Polski winiarz doskonale rozumie, że jego przewagą nie jest naśladowanie Bordeaux czy Burgundii, ale stworzenie unikalnego, polskiego stylu: świeżego, kwasowego i doskonale pasującego do polskiej kuchni.

Oba regiony udowadniają, że jakość polskiego wina jest faktem, a nie tylko ambicją. Inwestycje w nowoczesną technologię, edukacja winiarzy oraz rosnąca świadomość konsumentów to czynniki, które gwarantują, że wina z Małopolski i Podkarpacia będą coraz częściej gościć na naszych stołach, stając się dumą i smakiem lokalnej tradycji.