Prezes Związku Powiatów Polskich: „Powiaty otrzymały zadania najtrudniejsze”
Opublikowano: 3 stycznia 2019

Jubileuszowe Zgromadzenie Związku Powiatów Polskich odbyło się 11 września na Zamku Królewskim w Warszawie. Obradom przewodniczył Ludwik Węgrzyn, prezes zarządu ZPP, starosta bocheński. Oprócz delegatów w posiedzeniu wzięli udział zaproszeni goście.

– Mamy 20-lecie samorządu powiatowego i wydawać by się mogło, że to nie tak wiele lat. Ale u podstaw tych 20 lat tego współczesnego powiatu istnieje i funkcjonuje np. powiat sandomierski powołany w XIII wieku. Powiaty przetrwały zabory, I i II wojnę światową, a 20 lat temu odrodziły się jako kolejny element samorządu terytorialnego – mówił Ludwik Węgrzyn, otwierając posiedzenie.

Prezes podkreślał, że w tym roku, gdy obchodzimy 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, powiaty są szczególnie ważne. – Proszę pamiętać, że przez niemal 30 lat niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej Polskę kształtuje samorząd, w tym od 20 lat samorząd powiatowy. Brońmy tego, gdyż najlepszą reformą, która się udała, była reforma samorządu terytorialnego – akcentował.

Jak podkreślał szef ZPP, ten sukces to nie tylko zasługa starostów, ale i radnych powiatowych. Ich wspólna działalność, w ocenie Ludwika Węgrzyna, jest wielką mądrością. Natomiast zadania, które powiaty dostały, były wyzwaniem. – Powiaty otrzymały zadania najtrudniejsze: zdewastowane szpitale, niedofinansowaną oświatę, zniszczone drogi, narastające bezrobocie. Bez względu na to, jakich epitetów będą używać w odniesieniu do samorządu powiatowego, to nikt nie odbierze nam dobrych dróg, oddłużonych szpitali i dobrze funkcjonującej oświaty ponadpodstawowe  – zaznaczał.

Jan Kowalski, dyrektor Biura Programu Niepodległa, zwracał uwagę na znaczenie jubileuszu 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Zauważał, że Polacy w całym kraju rozumieją wagę tego wydarzenia. – Jesteśmy 60 dni przed rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę, ale już teraz widać, że Polska włączyła się obchody tej uroczystości. Chciałem wszystkim państwu za to podziękować.

Minister Andrzej Dera, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP, odczytał list od prezydenta Andrzeja Dudy. – Samorządy powiatowe miały znaczący udział w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego, a oddanie głosu obywatelom w sprawach, które najlepiej znali, wynikało wprost z idei ruchu „Solidarności”. Było to również w pewnej mierze przywrócenie polskiej tradycji, wziąwszy pod uwagę fakt, że powiaty już od wieków miały w naszej historii ugruntowane miejsce. Bardzo się cieszę, że od samego początku samorządność terytorialna stara się sprostać wyzwaniom współczesności, a jednocześnie kładzie duży nacisk na kultywowanie dziedzictwa małych ojczyzn. To właśnie dzięki istnieniu powiatów, dzięki kreatywności i wytężonej codziennej pracy działaczy samorządowych mieszkańcy mogą jeszcze mocniej angażować się w lokalną kulturę, wzmacniając więzi społeczne i gospodarcze i pomnażając potencjał Polski powiatowej – napisał prezydent. Uczestnicy spotkania otrzymali reprinty „Kalendarza Niepodległości” z 1939 r. – publikacji wydanej przez  Kancelarię Prezydenta RP we współpracy z Archiwum Akt Nowych.

Dyrektor Biura ZPP Rudolf Borusiewicz podzielił się refleksją nad stuleciem odzyskania niepodległości przez Polskę i roli samorządu w tym okresie. Przypomniał, że podstawą samorządu terytorialnego jest wspólnota. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości władze zdecydowały się na przekazanie władzy lokalnym wspólnotom. Dyrektor przytoczył kilka ważnych dla samorządu terytorialnego dat. W 1918 r. utworzono rady gminne a rok później miejskie i powiatowe. W konstytucji z 17 marca 1921 r. pojawia się już twierdzenie, że Rzeczpospolita Polska opiera swój ustrój na zasadzie szerokiego samorządu terytorialnego, a jednostkami samorządu terytorialnego mają być gminy, powiaty oraz województwa.

„Rzeczpospolita Polska, opierając swój ustrój na zasadzie szerokiego samorządu terytorialnego, przekaże przedstawicielstwom tego samorządu właściwy zakres ustawodawstwa, zwłaszcza z dziedziny administracji, kultury i gospodarstwa, który zostanie bliżej określony ustawami państwowemi” – zapisano w Konstytucji Marcowej.

– Mamy więc 100-lecie fundamentu ustroju RP. To ewidentny sukces. 28 lat temu Polska upodmiotowiła wspólnoty gminne, a 8 lat później powiatowe – podawał Rudolf Borusiewicz. Dyrektor podkreślał również, jak głębokie są więzi wspólnotowe. – Cały okres przed odzyskaniem niepodległości Polska zachowała kulturę we wspólnotach lokalnych.

Następnie uczestnicy zgromadzenia obejrzeli film z momentu wręczania aktów utworzenia powiatów, który odbył się 20 lat temu na Zamku Królewskim w Warszawie. Zaraz po nim rozpoczęła się sesja prezentująca dokonania powiatów w ostatnich 20 latach. Jako pierwsza wystąpiła dr Jowanka Jakubek-Lalik, reprezentująca Zakład Nauk Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, jednostkę wydziału, w której pracował niegdyś prof. Michał Kulesza. – Jestem przekonana, że gdyby był dziś z nami prof. Michał Kulesza, byłby niesamowicie dumny i zadowolony z tego, jak powiaty przez te dwadzieścia lat zdają egzaminy ze swojego istnienia, jak obronną ręką wychodzą z wielu kryzysów i z sytuacji.

Grzegorz P. Kubalski, zastępca dyrektora Biura ZPP przedstawił przygotowany przez ZPP raport pt. „Dorobek 20-lecia samorządu powiatowego”. Ukazuje on, jak przez dwie dekady odrodzone powiaty służą obywatelom, wykonując liczne, różnorodne, a przy tym ważne zadania. Prelegent odniósł się do kwestii finansowych. W latach 2001–2017 powiaty wydatkowały łącznie kwotę ponad 325 mld zł. – To jest kwota bardzo znacząca – podkreślał Grzegorz P. Kubalski. Dyrektor zwrócił uwagę na strukturę wydatków. W pierwszej kolejności jest to edukacja młodego pokolenia, następnie drogi publiczne, a trzecie to zagadnienia związane z opieką społeczną.

W okresie 2001–2017 wydatki majątkowe powiatów wyniosły przeszło 46,4 mld zł ogółem (14,3 proc. wydatków). Większość wydatków majątkowych dotyczyła działu transport i łączność (59 proc. wydatków majątkowych). – Powiaty to nie tylko miejsce, gdzie wydatkowane są środki publiczne na zadania bieżące. Powiaty to także poważny inwestor w sferze publicznej – podsumowywał Grzegorz P. Kubalski.

Temat finansów powiatowych pojawił się także w prezentacji pt. „Obraz finansów powiatów na przestrzeni ostatnich lat”, którą przedstawił Wojciech J. Konat. Jak mówił, ponad 30 mld zł to kwota jaką samorządy zainwestowały w ubiegłym roku. Większość inwestycji to drogi. Zwrócił przy tym uwagę na to, że powiaty coraz więcej środków finansowych wydają na pomoc społeczną.

Podczas zgromadzenia odbyła się jubileuszowa sesja plenarna pt. „Refleksje 2018+ z dwóch perspektyw – perspektywy osób tworzących reaktywowane powiaty i obecnie się nimi zajmujących”. Rozpoczęła ją transmisja wystąpienia prof. Jerzego Buzka, premiera RP w latach 1997–2001, za którego rządów 20 lat temu reaktywowano powiaty. – Spotykacie się dziś państwo na Zamku Królewskim, w sali, w której 20 lat temu miałem zaszczyt wręczać akty powołania, usamorządowienia wspólnot powiatowych. Okazja jest nadzwyczajna – mówił. – Na poziomie lokalnym najlepiej rozumiemy, jak ważna jest demokracja obywatelska. Oddanie władzy ludziom. Ten cel przyświecał nam 20 lat temu, gdy wprowadzaliśmy trójstopniową strukturę samorządu terytorialnego przywracaliśmy samorządowe powiaty. Było dla nas jasne, że samorządy są bliżej ludzi niż władza centralna. Premier podkreślał, że to samorządowcy lepiej znają potrzeby mieszkańców, znają na nie rozwiązania. Władze samorządowe są wynikiem wyborów a te są przed nami.

Następnie w ramach sesji odbyły się dwuosobowe dyskusje z udziałem prof. Ireny Lipowicz i Andrzeja Maciejewskiego, dra Mieczysława Janowskiego i Andrzeja Pająka, Janusza Tomaszewskiego i Krzysztofa Kwiatkowskiego, Waldemara Rataja oraz Andrzeja Dery.

Podczas posiedzenia wystąpił ponadto Jerzy Stępień, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku. Zastanawiał się nad tym, w jakim kierunku ustrojowym dąży obecna władza. Twórcy reformy samorządowej, w tym Jerzy Stępień, wiedzieli, że chcą iść drogą obraną przez państwa zachodnie. Jak podkreślał mówca, łatwo zauważyć, że na zachodzie obywatele mają bezpośredni wpływ na kształt władzy centralnej i lokalnej czy regionalnej. I wszyscy wiedzą, że to, co jest lokalne czy regionalne nie zależy od władzy centralnej. Natomiast na wschodzie ludzie nie mają wpływu na kształt władzy czy to centralnej, czy lokalnej i wiedzą o tym, że to, co jest na dole zależy od władzy centralnej. – Oby nie doszło do centralizacji władzy. Miejmy nadzieję, że samorząd powiatowy jest równie ugruntowany jak samorząd gminny. A ta powiatowość została potwierdzona przez samorządy grodzkie. Nie ma już cofnięcia od samorządowego powiatu – twierdził Jerzy Stępień.

Spotkanie zakończyła uroczysta gala, podczas której odznaczeni zostali starostowie i prezydenci 20-lecia, a więc ci samorządowcy, którzy od samego początku istnienia powiatów pełnią swoje funkcje. Wyróżniono także tych, którzy w 1998 roku odbierali akty erekcyjne powiatów i obecnie pełnią funkcję starosty.

Rozdanie nagród odbyło się na Zamku Królewskim w Warszawie. W tym samym miejscu 20 lat wcześniej odbyło się uroczyste wręczenie aktów erekcyjnych przedstawicielom wszystkich powiatów.

---

Starostowie i prezydenci 20-lecia to:

• Stanisław Cubała – starosta piotrkowski,
• Walery Czarnecki – starosta lubański,
• Aleksander Gappa – starosta człuchowski,
• Robert Godek – starosta strzyżowski,
• Henryk Jaroszek – starosta mikołowski,
• Zbigniew Jaszczuk – starosta żniński,
• Jacek Karnowski – prezydent Sopotu,
• Stanisław Kubeł – starosta ostrołęcki,
• Jerzy Kolarz – starosta buski,
• Adam Krzysztoń – starosta łańcucki,
• Janina Kwiecień – starosta kartuski,
• Henryk Lakwa – starosta opolski,
• Krzysztof Maćkiewicz – starosta wąbrzeski,
• Józef Matysiak – starosta rawski,
• Julian Mazurek – starosta międzychodzki,
• Józef Michalik – starosta lubaczowski,
• Wieńczysław Oblizajek – starosta kolski,
• Ryszard Raszkiewicz – starosta złotoryjski,
• Zenon Rodzik – starosta opolski,
• Wacław Strażewicz – starosta giżycki,
• Zenon Szczepankowski – starosta przasnyski,
• Marek Tramś – starosta polkowicki,
• Ludwik Węgrzyn – starosta bocheński,
• Wojciech Zdziarski – starosta łęczycki.

Wyróżnieni zostali również:

• Edmund Kaczmarek, starosta jędrzejowski, współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ze strony samorządowej,
• Zygmunt Frankiewicz, prezes Zarządu Związku Miast Polskich, przez 7 kadencji prezydent Gliwic.

 

Tagi: Jubileuszowe Zgromadzenie Związku Powiatów Polskich, Ludwik Węgrzyn, Starosta 20-lecia