Prezes Unii Uzdrowisk Polskich: Przed nami duże wyzwania
Opublikowano: 8 listopada 2017

W chwili obecnej najpilniejszą potrzebą inwestycyjną uzdrowisk nadal wydaje się być modernizacja bazy hotelowej i zabiegowej, która bardzo często mieści się w obiektach zabytkowych, objętych ochroną konserwatorską – mówi mgr Jerzy Szymańczyk, radca prawny i prezes Stowarzyszenia Unia Uzdrowisk Polskich

Jak zmiany wprowadzane w systemie ochrony zdrowia rzutują na funkcjonowanie uzdrowisk?

System służby zdrowia w Polsce był reformowany i modyfikowany przez kolejnych ministrów zdrowia, którzy wprowadzali bądź zapowiadali zmiany w mniejszym lub większym zakresie. W związku z obecnie wdrażaną reformą służby zdrowia trudno jest przewidzieć na tym etapie zmian systemowych, jaki będą miały wpływ na funkcjonowanie lecznictwa uzdrowiskowego.

Wierzymy jednak, że wspólnie z Ministerstwem Zdrowia oraz wybitnymi specjalistami różnych dziedzin medycyny uda nam się wypracować dobre rozwiązania, zwiększające rolę i znaczenie lecznictwa uzdrowiskowego w systemie opieki zdrowotnej. Chcemy się ukierunkować przede wszystkim na potrzeby pacjenta związane ze zjawiskami demograficznymi w postaci starzenia się społeczeństwa, chorób cywilizacyjnych oraz realizacją, z udziałem lecznictwa uzdrowiskowego, kompleksowej opieki koordynowanej nad pacjentem. Domeną lecznictwa uzdrowiskowego jest przecież leczenie chorób przewlekłych u pacjentów, rehabilitacja uzdrowiskowa, profilaktyka i edukacja zdrowotna.

Wykorzystanie potencjału uzdrowisk, ich zasobów oraz wykwalifikowanej kadry medycznej zatrudnionej w uzdrowiskach, a także niższe koszty leczenia są poważnymi merytorycznymi argumentami przemawiającymi za włączeniem oraz wykorzystaniem lecznictwa uzdrowiskowego w przeprowadzanych zmianach systemowych przez ministra zdrowia.

O jakim wpływie możemy jeszcze mówić?

Lecznictwo uzdrowiskowe to również większa możliwość wykorzystania uzdrowisk w realizacji zadań w zakresie rehabilitacji osób po wypadkach komunikacyjnych, leczenia pacjentów w wieku senioralnym, chorujących przewlekle lub wracających do zdrowia po ciężkich chorobach czy urazach, profilaktyka i edukacja zdrowotna, mająca na celu utrzymanie zdolności do pracy, utrwalanie stanu zdrowia, integracyjne leczenie chorób przewlekłych. To dziedzina medycyny do lepszego wykorzystania również w programach zdrowotnych dedykowanych niepełnosprawnym dorosłym i dzieciom.

Wsparciem dla wykorzystania potencjału lecznictwa uzdrowiskowego, choć są to regulacje spoza systemu ochrony zdrowia, było wprowadzenie polityki senioralnej, w której medycyna uzdrowiskowa jest ważnym elementem i istotnym czynnikiem aktywizującym starsze pokolenie

Podczas tegorocznego Kongresu Uzdrowisk Polskich w Wysowej odbędzie się panel dyskusyjny poświęcony zmianom organizacyjnym w ochronie zdrowia i ich wpływowi na lecznictwo uzdrowiskowe w roku 2018 oraz latach następnych. Chcielibyśmy poruszyć problem funkcjonowania, a także finansowania lecznictwa uzdrowiskowego, w tym również po zapowiadanej przez MZ likwidacji Narodowego Funduszu Zdrowia, jak również koncepcji zmian w obszarze lecznictwa uzdrowiskowego pod kątem większego wykorzystania jego potencjału, ale także zabezpieczenia finansowania na poziomie umożliwiającym opiekę nad pacjentem na oczekiwanym przez niego poziomie.

Czy podejmowane działania zmierzają w dobrym kierunku?

Wprowadzone w ostatnich latach zmiany postawiły bowiem przed lecznictwem uzdrowiskowym duże wyzwania. Utrzymująca się przez ostatnie 8 lat na tym samym poziomie cena za osobodzień jest niewspółmierna do ponoszonych i nakładanych na uzdrowiskowe zakłady lecznicze (na mocy rozporządzeń i zarządzeń) wymagań eksploatacyjnych, funkcjonalnych i technicznych, jakim powinny odpowiadać zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego oraz warunków realizacji świadczeń gwarantowanych, w tym dotyczących personelu medycznego i wyposażenia w sprzęt i aparaturę medyczną wynikających z obowiązujących przepisów – rozporządzeń Ministra Zdrowia.

Dodatkowym obciążeniem finansowym dla zakładów lecznictwa uzdrowiskowego są konsekwencje wejście w życie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. określającego minimalne wynagrodzenie za pracę od 1 stycznia 2017 r. czy też obowiązywanie minimalnej stawki godzinowej dla zleceniobiorców, która została ustalona na poziomie 13 zł brutto za godzinę.

Wsparciem dla wykorzystania potencjału lecznictwa uzdrowiskowego, choć są to regulacje spoza systemu ochrony zdrowia, było wprowadzenie polityki senioralnej, w której medycyna uzdrowiskowa jest ważnym elementem i istotnym czynnikiem aktywizującym starsze pokolenie.

Jak menedżerowie polskich uzdrowisk wywiązują się ze swoich zadań i powierzonej odpowiedzialności?

Praca menedżerów podmiotów uzdrowiskowych codziennie weryfikowana i oceniana jest przez pacjentów, kuracjuszy i klientów przebywających na leczeniu, rehabilitacji czy pobycie leczniczym w zakresie jakości świadczonych usług, atrakcyjności oferty, w tym również w stosunku do oferowanej ceny, kultury organizacyjnej, co z kolei przekłada się na opinię, frekwencję i zainteresowanie podmiotem – ośrodkiem. Należy jednak podkreślić, iż stają oni przed coraz liczniejszymi i trudniejszymi problemami związanymi z działalnością uzdrowiskową.

Są to wyzwania związane m.in. z kontraktacją NFZ i ZUS, bo coraz większa liczba konkurujących – aplikujących podmiotów przy utrzymującym się na tym samym poziomie budżetu na ten rodzaj leczenia, zmianami przepisów prawa, regulacjami związanymi z warunkami zatrudnienia personelu medycznego, m.in. wzrost płac, trudnościami w pozyskaniu pracowników zarówno na stanowiska medyczne, jak i niemedyczne czy wygospodarowaniem środków finansowych na remonty i modernizację bazy.

Klienci komercyjni, ale także instytucjonalni są coraz bardziej wymagający, co powoduje, że zarządy i kadra menadżerska muszą ciągle i właściwie oceniać ich oczekiwania, modyfikować i dedykować nowe oferty i świadczenia zdrowotne w kierowanych przez siebie spółkach, tak aby sprostać wymaganiom jakościowym zarówno kuracjuszy, jak i kontrahentów oraz pacjentów korzystających z oferty uzdrowiskowej.

A to wszystko przy zmianach w strukturze demograficznej..

Starzejące się społeczeństwo i rosnąca świadomość zdrowotna powodują, iż rośnie popyt na usługi lecznicze, w tym także lecznictwa uzdrowiskowego. Dzięki takim trendom polskie uzdrowiska przyciągają coraz większą liczbę kuracjuszy i pacjentów, którzy mają do dyspozycji coraz szerszy wachlarz ofert uzdrowiskowych, które są niejednokrotnie obecnie wieloprofilowymi centrami rehabilitacyjno-leczniczymi.

W mojej ocenie polskie uzdrowiska nie powinny mieć kompleksów wobec konkurentów z krajów UE – wysoka jakość świadczeń medycznych, wykwalifikowany personel medyczny, coraz wyższy standard bazy hotelowej, żywieniowej i zabiegowej, nowa infrastruktura uzdrowiskowa parków, pijalni, tężni, urządzeń lecznictwa uzdrowiskowego, różnorodna oferta gmin uzdrowiskowych to zasługa menadżerów podmiotów uzdrowiskowych, prezydentów, burmistrzów, wójtów gmin uzdrowiskowych, pracowników samorządów oraz wszystkich pracowników podmiotów uzdrowiskowych starających się zapewnić odpowiedni poziom usług, jak i warunków do poprawy stanu zdrowia, a także spędzania wolnego czasu korzystającym z oferty uzdrowiskowej.

Jak ocenia pan kondycję uzdrowisk po fali inwestycji możliwych dzięki wsparciu unijnemu w latach 2007–2013? Czy gminom uzdrowiskowym udaje się utrzymać wysoko ustawioną poprzeczkę?

Pomimo ograniczonych możliwości pozyskania środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w latach 2007–2013 wielu podmiotom działającym w branży lecznictwa uzdrowiskowego udało się zrealizować inwestycje wspierane takim finansowaniem. Dzięki tym środkom również wiele gmin uzdrowiskowych mogło zmodernizować infrastrukturę związaną z realizacją funkcji leczniczych: parków, pijalni, basenów, tężni, ścieżek zdrowia.

Realizacja inwestycji wspierana z programów UE pozwoliła na uatrakcyjnienie i modernizację bazy zarówno hotelowej, jak i zabiegowej, a także poszerzenie oferty usługowej, dzięki czemu poprawiła się kondycja finansowa uzdrowisk poprzez zwiększenie liczby turystów i kuracjuszy.

Większa możliwość korzystania z coraz bardziej dostępnych, różnorodnych środków komunikacji oraz transportu spowodowała większą mobilność, która z kolei wpływa na zwiększenie dostępności do wielu miejscowości uzdrowiskowych położonych często z dala od głównych szlaków komunikacyjnych. Możliwość pozyskania środków z UE sprawiła, że obiekty lecznicze w wielu polskich uzdrowiskach spełniają światowe wymogi i dzięki temu mogą konkurować na rynku zagranicznym z ofertą nieodbiegającą od proponowanej przez uzdrowiska czeskie, słowackie czy węgierskie.

Dzięki tym środkom, polskie uzdrowiska mogły stopniowo przekształcić się w wielofunkcyjne centra zdrowia, rehabilitacji, turystyki, czy rekreacji, oferując bogaty program usług dla pacjentów i kuracjuszy. Utworzona i zmodernizowana infrastruktura gminna w uzdrowiskach na trwałe wpisała się w krajobraz miejscowości, stanowiąc ich wizytówkę.

Jakie są w obecnej sytuacji wiodące potrzeby inwestycyjne uzdrowisk i co może pomóc w ich realizacji?

W chwili obecnej najpilniejszą potrzebą inwestycyjną uzdrowisk nadal wydaje się być modernizacja bazy hotelowej i zabiegowej, która bardzo często mieści się w obiektach zabytkowych, objętych ochroną konserwatorską. Z jednej strony tworzy to niepowtarzalny klimat i urok obiektów lecznictwa uzdrowiskowego, z drugiej jednak wymaga większych nakładów inwestycyjnych. Ustawa o ochronie zabytków mocno ogranicza działania właściciela, a także przerzuca na niego koszty związane z utrzymaniem obiektu na określonym poziomie, nie dopuszczając do jej niszczenia czy degradacji. W większości spółek uzdrowiskowych konieczne są również inwestycje związane z wejściem w życie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie określenia wymagań, jakim powinny odpowiadać zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, polegające na dostosowaniu infrastruktury do wymagań wskazanych w tym akcie prawnym.

Niewątpliwym wsparciem w realizacji tych inwestycji byłyby środki z programów Unii Europejskiej, a także urealnienie stawki za świadczenia lecznictwa uzdrowiskowego pokrywanej ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, która uwzględniałaby rzeczywiste koszty realizacji opieki medycznej i usług towarzyszących oraz potrzeb inwestycyjnych wynikających z konieczności odtwarzania eksploatowanego majątku.

Dla podmiotów uzdrowiskowych zrzeszonych w Stowarzyszeniu Unia Uzdrowisk Polskich niezmiernie ważna jest ochrona środowiska naturalnego, która jest dla nas jednym z celów statutowych. Prowadząc działalność na obszarach ochrony uzdrowiskowej, przestrzegamy wymagań ochrony środowiska i skupiamy się na realizacji inwestycji proekologicznych w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego. Niezbędne zatem są takie inwestycje jak nowe kotły, instalacje i systemy wykorzystywane w celach grzewczych, jak również w celach przygotowania żywności. Takie inwestycje są bardzo kosztowne, jednakże spółki, chcąc zachować walory klimatyczne uzdrowisk, muszą modernizować swoje ośrodki, tak aby spełniały wszelkie wymagania zgodnie z obowiązującymi przepisami, zapewniającymi dostosowanie się do nowych, proekologicznych wytycznych.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż podmioty zrzeszone w Stowarzyszeniu Unia Uzdrowisk Polskich, prowadzące działalność na obszarach ochrony uzdrowiskowej, przestrzegają wymagań ochrony środowiska (decyzji administracyjnych i przepisów ochrony środowiska). Wszystkie nowe inwestycje prowadzone w obiektach spółek uzdrowiskowych zrzeszonych w Stowarzyszeniu spełniają wszelkie wymagania techniczne i technologiczne, zgodnie z obowiązującymi przepisami ochrony środowiska.

Co oprócz stałych potrzeb finansowych stanowi największy problem polskich uzdrowisk? Jakie widzi pan możliwości rozwiązań i jak ważne jest współdziałanie w zakresie zbieżnych celów i przeforsowania postulatów, np. w ramach zawartego przez UUP na początku br.?

Jednym z istotnych problemów polskich uzdrowisk w zakresie działalności gmin uzdrowiskowych jest brak spójności przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska oraz pomiaru zanieczyszczenia powietrza w miejscowościach uzdrowiskowych, zmienność przepisów regulujących działalność gospodarczo-prawną branży, stosunkowo niskie nakłady na lecznictwo uzdrowiskowe w planach finansowych NFZ, brak środków finansowych dedykowanych wprost na infrastrukturę podmiotów uzdrowiskowych w RPO w nowej perspektywie 2014–2020 środków z UE. W ramach działalności naszego Stowarzyszenia staramy się na bieżąco prowadzić monitoring i analizy aktów prawnych, biorąc udział w konsultacjach publicznych, a także kierując propozycje zmian wypracowane przez członków naszego Stowarzyszenia do właściwych organów administracji rządowej oraz władzy ustawodawczej.

W związku ze współcześnie zachodzącymi zmianami demograficznymi – starzeniem się społeczeństwa, zwiększeniem czasu wolnego oraz dochodów ludności, a także zmianami dotyczącymi świadomości oraz stylu życia – dyskusje toczące się podczas Kongresów Uzdrowisk Polskich będą miały na celu wskazanie perspektyw rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego

Jak swoją rolę widzi tutaj UUP?

Unia Uzdrowisk Polskich zrzeszająca i reprezentująca podmioty branży uzdrowiskowej czynnie uczestniczy w procesie legislacyjnym, konsultacji projektów przepisów i aktów prawnych, a także komisjach i zespołach powoływanych m.in. przez ministra zdrowia czy stronę społeczną, których celem jest wypracowanie optymalnych warunków działalności zakładów lecznictwa uzdrowiskowego, ukierunkowanych na potrzeby pacjentów i kuracjuszy korzystających z tej formy leczenia i rehabilitacji. Działając wspólnie z Izbą Gospodarczą „Uzdrowiska Polskie” i Stowarzyszeniem Gmin Uzdrowiskowych RP, organizacjami, które są współorganizatorem Kongresu Uzdrowisk Polskich, jesteśmy liczącym się partnerem i doradcą w sprawach związanych z szeroko rozumianym lecznictwem uzdrowiskowym.

Ważną kwestią jest również promocja polskich uzdrowisk na rynkach zagranicznych. Wsparcie w tej dziedzinie przy odpowiednim poziomie świadczonych usług, jaki w ostatnich latach osiągnęły polskie uzdrowiska, mogłoby zaowocować poprawą sytuacji finansowej tej branży. Odpowiednie działania marketingowe przy współudziale instytucji państwowych, mogłyby uczynić lecznictwo uzdrowiskowe jedną z ważnych gałęzi polskiej gospodarki, a wręcz produktem narodowym, który przyciąga do naszego kraju licznych turystów oczekujących oferty łączącej wypoczynek z poprawą zdrowia.

Jakie znaczenie mają dla uzdrowisk coroczne spotkania w ramach Kongresu Uzdrowisk Polskich i czego spodziewa się pan po tegorocznej odsłonie? Czemu warto poświęcić najwięcej uwagi w kontekście zachodzących zmian i wyzwań gospodarczych?

Kongres Uzdrowisk Polskich jest najbardziej prestiżową ogólnopolską konferencją uzdrowiskową. Corocznie gromadzi liczną grupę uczestników i gości związanych z lecznictwem uzdrowiskowym: przedstawicieli władz administracji rządowej i samorządowej, środowisk naukowych i medycznych, przedsiębiorców uzdrowiskowych, hotelowych oraz władze i członków organizacji działających na rzecz branży uzdrowiskowej.

Tematy przygotowywanych w tym roku paneli dyskusyjnych mają na celu wskazanie kierunków działań i rozwoju uzdrowisk w bliższych i dalszych perspektywach czasowych w obliczu aktualnych problemów związanych ze zdrowiem i opieką medyczną, a także biorąc pod uwagę bieżącą sytuację społeczno-ekonomiczną.

Jednym z ważniejszych tematów tegorocznego Kongresu będzie niewątpliwie panel poświęcony zmianom organizacyjnym w ochronie zdrowia i ich wpływowi na funkcjonowanie lecznictwa uzdrowiskowego w 2018 roku i latach następnych. Naszym założeniem jest, aby zostały omówione zapowiedzi zmian legislacyjnych w zakresie funkcjonowania lecznictwa uzdrowiskowego, w kontekście planowanych zmian organizacyjnych finansowania świadczeń opieki zdrowotnej oraz kontraktowania świadczeń zdrowotnych w lecznictwie uzdrowiskowym.

Dużo się mówi o opiece koordynowanej w systemie ochrony zdrowia.

Oczywiście chcielibyśmy również poruszyć temat włączenia uzdrowisk do programu opieki koordynowanej m.in. w zakresie rehabilitacji kardiologicznej, ogólnoustrojowej, pulmonologicznej, neurologicznej, psychicznej oraz społecznej. Na potencjał lecznictwa uzdrowiskowego składają się wieloletnie doświadczenie w zakresie rehabilitacji, profilaktyki, promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, przystosowana infrastruktura diagnostyczna i zabiegowa oraz wysoko specjalistyczna kadra medyczna, co czyni je ważnym elementem systemu ochrony zdrowia.

Istotne będą również dyskusje poświęcone regulacjom ustawowym w zakresie nadawania obszarowi statusu uzdrowiska albo statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej. Podczas Kongresu zostaną omówione przepisy dotyczące operatów uzdrowiskowych i ochrony środowiska, a także zagadnienia dotyczące czystości powietrza czy poziomu hałasu w uzdrowiskach.

W związku ze współcześnie zachodzącymi zmianami demograficznymi – starzeniem się społeczeństwa, zwiększeniem czasu wolnego oraz dochodów ludności, a także zmianami dotyczącymi świadomości oraz stylu życia – dyskusje toczące się podczas Kongresów Uzdrowisk Polskich będą miały na celu wskazanie perspektyw rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego, aby jak najpełniej zaspokoić potrzeby klientów i pacjentów w sferze leczniczej i rehabilitacyjnej, ale również profilaktycznej i edukacyjnej.

Rozmawiał Piotr Nowacki

Tagi: Jerzy Szymańczyk, lecznictwo uzdrowiskowe, NFZ, sanatorium, Unia Uzdrowisk Polskich, uzdrowiska