We wtorek Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) ogłosił wyrok w sprawie tzw. jednego podatnika VAT. Według firmy doradczej EY (dawniej Ernst & Young) orzeczenie zrewolucjonizuje rozliczenia VAT polskich samorządów. Przedstawiciele firmy przekonują, że ten „kluczowy wyrok” pozwoli gminom odzyskać część zapłaconego podatku od towarów i usług nawet z ostatnich 5 lat.Gmina jednym podatnikiem

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) ogłosił we wtorek wyrok dotyczący Wrocławia, jednak – jak podkreśla EY – decyzja jest wiążąca dla wszystkich gmin w Polsce. Trybunał uznał, że gmina wraz ze swoimi jednostkami organizacyjnymi jest jednym podatnikiem VAT.

W ocenie ekspertów oznacza to, że niektóre samorządy będą mogły zaoszczędzić miliony złotych.  Najpierw czeka je jednak wiele zmian strukturalnych.

Jak podkreślają przedstawiciele EY, po pierwsze gminy będą mogły odzyskać zapłacony VAT od inwestycji generujących przychody za ostatnie 4 lub 5 lat, nawet jeśli inwestycje te są wykorzystywane przez jednostki lub zakłady budżetowe. Po drugie – będą mogły na przyszłość rozliczać swoje podatki na takich samych zasadach, jak teraz robią to wielooddziałowe spółki.

– Jeśli gmina zainwestuje środki w nowy basen, będzie mogła od razu odliczyć VAT z tego tytułu, co przy obecnym stanie prawnym było bardzo utrudnione, bo baseny budowane przez gminy zwykle użytkują jednostki budżetowe np. miejsce ośrodki sportu i rekreacji – wyjaśnia Dorota Pokrop, dyrektor w Dziale Doradztwa Podatkowego EY.

Jak dodaje, innym przykładem może być zarząd oczyszczania dróg (będący zakładem budżetowym), który odśnieża ulice zimą i wystawia gminie fakturę z VAT.

– Ten podatek jest nieodliczalny dla gminy, bo nie ma ona żadnych przychodów związanych z odśnieżaniem dróg. W efekcie przy wartości usług 100, gmina ponosi koszt na poziomie 123, bo dochodzi kwota VAT. W wyniku tego wyroku nie będzie faktury między zarządem a gminą, bo wszystko będzie w ramach jednego podmiotu. Zatem koszty działalności istotnie spadną – zaznacza  Pokrop.

Rodzaje podmiotów

W Polsce jest 2478 gmin, w których funkcjonują jednostki i zakłady budżetowe a także wydzielone spółki oraz instytucje kultury. Jak wyjaśnia Dorota Pokrop, te cztery rodzaje podmiotów różni stopień samodzielności działań. Jednostki budżetowe to zwykle np. straż miejska, szkoły, przedszkola, miejskie ośrodki pomocy społecznej czy ośrodki sportu i rekreacji. Z kolei zakłady budżetowe to często, np. inkubatory przedsiębiorczości, zakłady oczyszczania miasta czy cmentarze.

Jak tłumaczy ekspertka EY, jedne i drugie charakteryzują się ograniczoną swobodą działania – decyzje i ich konsekwencje są po stronie gmin-właścicieli. Największą niezależnością działania charakteryzują się spółki (np. wodno-kanalizacyjne czy transportowe), a także instytucje kultury (które mają odrębną osobowość prawną od gminy). Każda gmina we własnym zakresie decyduje o formie, w jakiej funkcjonują te podmioty.

– Coraz mniej jest zakładów budżetowych, bo gminy przekształcają je w spółki, głównie po to, by podnosić efektywność. W spółce zarządzającym stawia się cele w zakresie wyników finansowych i się ich z tego rozlicza. I wtedy rozliczanie VAT jest proste. Ale trzeba pamiętać o tym, że nie wszystkie podmioty da się przekształcić w spółki – mówi Pokrop. Jak dodaje, takim przykładem są szkoły, które nie są w stanie się samofinansować

Zastrzega przy tym, że orzeczenie Trybunału dotyczy wyłącznie jednostek budżetowych, choć analogiczna argumentacja dotyczy także zakładów.

Konieczny okres przejściowy

EY ocenia, że wdrożenie zmian wynikających z wyroku TSUE będzie się wiązało z obowiązkiem wprowadzenia odpowiednich procedur wewnętrznych i podziału obowiązków w poszczególnych jednostkach.

-Zmiany w gminach, których wprowadzenie będzie konieczne po wyroku Trybunału, dotyczą przede wszystkim nadzoru nad raportowaniem podatkowym tak, żeby odpowiednio zarządzić ryzykiem odpowiedzialności karno-skarbowej – uważa Agnieszka Tałasiewicz, partner w Dziale Doradztwa Podatkowego EY.

Tałasiewicz zwraca uwagę, że osoby zajmujące się w gminie gospodarką finansową, czyli w szerokim ujęciu także skarbnik, burmistrz czy wójt, w nowych okolicznościach po wyroku TSUE będą narażone na odpowiedzialność karno-skarbową.

– W przypadku gmin, w których liczba podmiotów zależnych przekracza, na przykład sto, nadzór nad procesem raportowania może być szczególnie trudny – zauważa.

Według ekspertki, żeby gminy mogły się do tego dobrze przygotować, niezbędny jest okres przejściowy. Jak zaznacza, wprowadzenie obowiązku konsolidacji rozliczeń w bardzo krótkim terminie – np. od 1 stycznia 2016 r. – spowodowałoby wiele nieprawidłowości oraz korekt deklaracji, „nie mówiąc już o dyskomforcie osób podpisujących deklarację, w której znajdują się nie do końca sprawdzone przez nie dane”.

Zdaniem Tałasiewicz roczny okres przejściowy pozwoliłby gminom odpowiednio przygotować się do zmiany oraz do prowadzenia rozliczeń w sposób poprawny.

Przy okazji orzeczenia Trybunału, ekspertka zwróciła uwagę na dotacje unijne zarówno w starej, jak i nowej perspektywie. W jej ocenie może ono bowiem oznaczać konieczność innego ujmowania podatku VAT dla potrzeb uzyskania dofinansowania.

Serwis Samorządowy PAP

Udostępnij ten post: