Jak fala uchodźców wpłynie na rynek pracy w Polsce?
Opublikowano: 20 kwietnia 2022

Od początku wybuchu wojny w Ukrainie do Polski dotarło ponad 2,5 miliona uchodźców (według danych Staży Granicznej). Jest to zawrotna liczba, która nie pozostanie bez wpływu na polski rynek pracy. Na szczęście nasza gospodarka jest chłonna i potrzebuje rąk do pracy. Dodatkowo według badań NBP, aż 38% polskich przedsiębiorców zadeklarowało, że zatrudnia obcokrajowców. W przypadku dużych korporacji jest to aż 74%. Musimy jednak pamiętać, że pomimo tego, iż w naszym kraju funkcjonuje przeświadczenie, że Ukraińcy przybywają do Polski, by podjąć pracę, tym razem mamy do czynienia z inną sytuacją. Mówimy bowiem nie o migracji zarobkowej, lecz o ucieczce przed konfliktem zbrojnym.

Szanse dla nowo przybyłych osób

Ile realnie osób, które do nas dotarły, jest w stanie podjąć pracę? Według Dariusza Szymczycha (Wiceprezes Polsko – Ukraińskiej Izby Gospodarczej), około połowę uchodźców stanowią dzieci. Z pozostałej części jakiś procent stanowią osoby starsze. Realnych ludzi w wieku produkcyjnym jest więc około 600 tysięcy. Jakie więc perspektywy rozciągają się przed nimi, a także rynkiem pracy w Polsce? Ofert jest wiele – szczególnie w produkcji, logistyce, sektorze budowlanym. Ze względu jednak, że większość uchodźców stanowią kobiety, nie podejmą one ciężkiej fizycznie pracy na budowie. Dlatego głównie zatrudnienia będą poszukiwać w obszarze handlowym, hotelarstwie czy gastronomii. Dużo organizacji myśli również o otworzeniu nowych wakatów, które nie wymagają wysokich kwalifikacji oraz biegłego posługiwania się językiem polskim lub angielskim. Plusem są też uproszczone procedury urzędowe (np. uzyskania numeru PESEL), dzięki którym podjęcie pracy będzie łatwiejsze. Oznacza to, że znalezienie zatrudnienia nie powinno być dużym problemem. Pamiętajmy jednak, o jakim profilu przyjezdnych mówimy. Część osób może bowiem borykać się z traumą. W pierwszej kolejności musimy im zagwarantować wsparcie (w tym również psychologiczne), a dopiero potem mogą one myśleć o podjęciu zatrudnienia.

Analizując potrzeby przyjeżdżających matek, na pierwszy plan wysuwają się dwa czynniki – konieczność zbudowania stabilności finansowej dla rodziny, jak również kwestie elastyczności. Chodzi tutaj o ich zależność od godzin funkcjonowania szkół, czy też przedszkoli. Polski rynek pracy może jednak zaadresować te potrzeby, oferując pracę zdalną, hybrydową lub w niepełnym wymiarze pracy. Może być to również impuls do rozwijania żłobków i przedszkoli pracowniczych.

Chcielibyśmy zastanowić się też nad losem wykształconych osób. Wojna nie wybiera i dotyczy każdego w takim samym stopniu. To co jednak jest istotne z punktu widzenia rynku pracy, to niechęć do podjęcia się pracy fizycznej przez takie osoby. Często bowiem pracowały one wcześniej w międzynarodowym środowisku na specjalistycznym stanowisku i dobrze znają język angielski. Nic więc nie stoi na przeszkodzie, aby mogły poszukiwać pracy w jednej z wielu korporacji mających siedziby w naszym kraju. Organizacje takie są przyzwyczajone do przyjmowania obcokrajowców i mają na to odpowiednie procedury.

Powroty na Ukrainę

Kolejnym skutkiem wojny na wschodzie były masowe powroty do swojego kraju mężczyzn, którzy chcieli walczyć w obronie ojczyzny. Na ich miejsce nie pojawią się nowi, gdyż żaden z nich w wieku 18 – 60 lat nie może wyjechać z Ukrainy. Powoduje to naturalne zrozumienie z naszej strony, lecz również obawę o stan niektórych branż, np. o budowlaną, logistyczną czy transportową. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2021 roku wydano łącznie 504 tysiąca pozwoleń na pracę obywatelom Ukrainy. Ilu tymczasem w ciągu tych kilku tygodni powróciło na wschód? Od 24 lutego do 7 kwietnia było to aż 502 tysiące. Czyli prawie tyle, ile dotarło do nas w zeszłym roku! Kobiety oraz dzieci nie wypełnią tych luk. Biorąc to pod uwagę, obawa o stabilność wymienionych wcześniej sektorów wydaje się uzasadniona. Wiele biznesów zostało postawionych w trudnej sytuacji, gdzie w ciągu kilku godzin lub dni „znika” właściwie cały zespół. Rozumiemy to, jednak z punktu widzenia ciągłości zachowania pracy, jest to dla wielu organizacji trudny orzech do zgryzienia.

Jaka przyszłość nas czeka?

Niezwykle ciężko jest wyrokować, jak potoczy się sytuacja. Wiele będzie zależeć od tego, jak długo potrwa konflikt. Zastanawiając się jednak nad polskim rynkiem pracy dodatkowe zasoby, które zyskamy po aklimatyzacji w naszym kraju przyjezdnych, będą sporym ratunkiem. Kolejnym pytaniem, które się nasuwa jest – ilu z mężczyzn zdecyduje się na powrót do kraju? Wydaje się jednak, że większość, która miała wyjechać, już to zrobiła i polska ekonomia nie jest tym faktem zagrożona. Patrząc na dłuższy horyzont czasowy, należy też zastanowić się, jaka część uchodźców postanowi pozostać z nami po zakończeniu wojny i toczyć swoje życie w Polsce.

Jak zauważa Jarosław Pięta, Członek Zarządu w agencji doradztwa personalnego Advisory Group TEST Human Resources:

Imigranci wojenni to głównie matki z dziećmi oraz emeryci. Nie jest wiadomo ilu obywateli Ukrainy będzie chciało na stałe pozostać w Polsce. Wiele osób może zdecydować się na ten krok, korzystając z możliwości jakie stwarza Polski rząd w kwestii prawa do pracy, pobytu oraz warunków pracy zapewnianych przez pracodawców w Polsce. Musimy się liczyć także z tym, że część mężczyzn, którzy obecnie nie mogą opuścić kraju zamieszkania po wojnie zdecyduje się dołączyć do swoich rodzin, aniżeli pozostać w ojczyźnie. 

A jak na tę sytuację reagują Polacy? Według badania przeprowadzonego przez Nationale-Nederlanden okazuje się, że aż 71% uczestników nie zdecydowałoby się obecnie na zmianę pracodawcy! W obliczu niepewności i obawy o jutro wolimy nie ryzykować i pozostać na obecnej pozycji. Oznacza to, że w organizacjach może spaść poziom fluktuacji kadr, jednak równocześnie będzie nawet jeszcze trudniej o pozyskanie nowych pracowników. Dlatego firmy tym bardziej będą chciały zachęcić obywateli Ukrainy do pracy w swoich strukturach.