Bolesny problem – odleżyny. Sprawdź, jak je leczyć
Opublikowano: 2 czerwca 2016

U chorych, którzy przez dłuższy czas pozostają unieruchomieni, nieprzytomni, mają zaburzenia czucia, do tego są nieprawidłowo odżywiani i pielęgnowani, mogą tworzyć się odleżyny. Są to poważne rany skóry i tkanek podskórnych, które powstają na skutek długotrwałego i powtarzającego się ucisku hamującego prawidłowy przepływ krwi.

Czasami wystarczy jedna noc bez zmiany pozycji pacjenta, aby zauważyć groźne zaczerwienienie na skórze. Odleżyny powstają najczęściej w miejscach, które bezpośrednio stykają się z podłożem. Są to okolice kości krzyżowej, kości ogonowej, a także okolice pośladków, bioder i pięt. Nierzadko tego typu rany powstają także w okolicach łokci, kolan, łopatek i potylicznej części czaszki.

Trzeba wiedzieć, że odleżyny mogą doprowadzić do zakażenia organizmu, a nawet i śmierci chorego. Dlatego też należy reagować przy każdej zmianie na skórze, a najlepiej zapobiegać odleżynom. Co robić, aby nie dopuścić do powstania odleżyn, a także jak leczyć odleżyny? O tym w dzisiejszym artykule.

Jak powstaje odleżyna?

Odleżyna powstaje na skutek długotrwałego leżenia, siedzenia (u osób poruszających się na wózkach) lub innego długotrwałego ucisku na część ciała (np. przy niewłaściwie założonym gipsie). Do bezpośredniej przyczyny pojawienia się odleżyny należy ucisk. Zazwyczaj mówimy o nim w momencie, kiedy na tkankę działa niezmieniająca się siła zewnętrzna. Regularnie powtarzające się okresy ucisku mogą powodować zmiany zapalne w tkankach i skutkować ich martwicą.

Bezpośrednią przyczyną powstania odleżyny jest także tarcie, czyli przesuwanie ciała, na przykład po powierzchni łóżka lub materacu. Wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że niewłaściwe przesuwanie chorego może spowodować podrażnienia skóry i znajdujące się pod nią tkanki. Kolejną – ostatnią przyczyną wpływającą na powstanie odleżyn są siły poprzecznie tnące, czyli przesuwanie się tkanek względem siebie. Najczęściej dochodzi do tego w momencie, kiedy podczas próby poruszenia się chorego, powierzchnia jego skóry pozostaje nieruchoma.

Kto jest narażony?

Biorąc pod uwagę fakt, że odleżyny powstają na skutek długotrwałego ucisku na określone obszary ciała, najbardziej narażeni są chorzy z zaburzeniami czucia, sparaliżowani (z całkowitą niemożnością wykonywania ruchu) lub nieprzytomni. Jeśli pacjent nie odczuwa bólu lub nie może się poruszać i tym samym zmienić położenia ciała, wówczas zwykłe z pozoru otarcie skóry prowadzi do obumarcia komórek i powstania rozległej rany. Powstawaniu odleżyn sprzyja również nieodpowiednie odżywianie pacjenta.

Znaczne niedobory białka w codziennej diecie mogą powodować trudniejsze i wolniejsze gojenie ran. Na odleżyny narażeni są także chorzy z nietrzymaniem moczu prowadzącym do zwiększonej wilgotności i zanieczyszczenia skóry, ze zmianami neurologicznymi (tzw. pacjenci neurologiczni), ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego, z odwodnieniem organizmu spowodowanym biegunką, wymiotami lub gorączką oraz po zabiegach operacyjnych (tzw. pacjenci chirurgiczni).

Typowe objawy odleżyn

Pierwszym sygnałem, który powinien nas zaniepokoić jest nieznikające zaczerwienienie skóry. Na tym etapie, odleżyny są jeszcze łatwe w leczeniu, ale warto już się zainteresować tematem i doczytać odpowiednie kwestie w internecie:http://www.dlaspecjalistow.mojarana.pl/pl/a/zastosowanie-opatrunkow-w-leczeniu-odlezyn. Gdy zaczerwienione miejsce stanie się ciemniejsze –leczenie odleżyn będzie trudniejsze i będzie wymagało większego zaangażowania. W momencie, kiedy dojdzie do zakażenia rany, terapia jeszcze bardziej się skomplikuje. Poza zaczerwienioną skórą, odleżyny mogą objawiać się także na inne sposoby. Typowe jest zwiększenie wrażliwości skóry na dotyk oraz ból towarzyszący dotykaniu skóry.

Jeśli w okolicy powstałego rumienia, skóra jest nadmiernie ciepła to także znak świadczący o tworzącej się odleżynie. W drugim stadium odleżyn, typowym objawem jest pojawienie się obrzęku i powierzchowne uszkodzenie tkanki oraz pęcherze. W stadium trzecim, brzegi rany są dobrze odgraniczone, a także otoczone obrzękiem i rumieniem. Dno rany wypełnione jest czerwoną ziarniną lub żółtymi masami rozpadających się tkanek. W stadium piątym, zaawansowana martwica rozpościera się do powięzi i mięśni. Zniszczenie może także obejmować stawy i kości.

Leczenie odleżyn

Leczenie odleżyny jest procesem trudnym i czasochłonnym. W każdym przypadku warto skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką. O tym, jak leczyć odleżyny decyduje stan ogólny pacjenta i rodzaj odleżyny, zwłaszcza jej głębokość i stopień rozwoju. Jeśli rany nie są zakażone, może wystarczyć leczenie w domu. Jeśli dochodzi do martwicy lub zakażenia, wówczas niezbędna może okazać się interwencja chirurgiczna, a w niektórych przypadkach leczenie szpitalne. Należy pamiętać, że  tradycyjne leczenie odleżyn przy użyciu klasycznych opatrunków gazowych może być nie tylko mało efektywne, ale także niebezpieczne dla chorego.

Takie leczenie odleżyny może nawet spowodować pogorszenie się stanu pacjenta. Gaza ma niskie właściwości wchłaniające, dlatego też może powodować dodatkowy ucisk, przyklejać się do rany, a także boleśnie drażnić przy każdej zmianie opatrunku. Zamiast gazy należy wybrać nowoczesne, specjalistyczne opatrunki, które dostępne są w większości aptek. Wcześniej warto jednak skonsultować się z lekarzem i doradzić, jaki rodzaj opatrunku wybrać. Działanie specjalistycznych opatrunków polega głównie na zapobieganiu zakażenia.

Tego typu produkty są nieprzepuszczalne dla bakterii i płynów pochodzących z zewnątrz, przez co zapobiegają zakażeniu rany. Poza tym, takie opatrunki zapewniają oddychalność i umożliwiają wymianę gazową, zatrzymując jednocześnie rozprzestrzenianie się nieprzyjemnych zapachów, które mogą pochodzić z zakażonych odleżyn.

Jednym z najlepszych i najskuteczniejszych opatrunków jest żel hydrokoloidowy. Przydatne są także błony poliuretanowe, które pozwalają na swobodny przebieg procesu naskórkowania, a jednocześnie zapobiegają zakażeniu. Dobrym rozwiązaniem na przyspieszenie procesu naskórkowania są preparaty z alantoiną. Substancja ta przyspiesza regenerację nabłonka i gojenia się rany. Dodatkowo, preparaty z alantoiną utrzymują na powierzchni rany wilgotne środowisko, dzięki czemu opóźniają tworzenie się strupa. Poza tym, tego typu preparaty łagodzą dolegliwości bólowe i mogą chronić przed rozwinięciem cięższych stadiów owrzodzenia.

Profilaktyka

Leczenie odleżyny to jedno. Najważniejsza jest właściwa profilaktyka. Szybka reakcja na każdą zmianę skórną jest bardzo ważna. Trzeba mieć na uwadze, że małe i niepozorne zaczerwienienie z czasem może okazać się dużym problemem. Najważniejszym zadaniem w profilaktyce odleżyn jest takie rozłożenie ucisku na tkanki, aby nie doszło do niedokrwienia skóry i tkanek podskórnych. Można to uzyskać poprzez częste zmiany pozycji położenia chorego, aby ucisk był równomiernie rozkładany na różne części ciała.

Pozycję chorego warto zmieniać co 1 lub 2 godziny. Jeśli chory jeździ na wózki inwalidzkim, jego pozycję należy zmieniać co 15 minut. Aby uniknąć zbyt dużego i zbyt długiego ucisku na jedną okolicę ciała, powinno się zastosować specjalny materac. Najlepszy będzie dynamiczny, zmiennociśnieniowy materac przeciwodleżynowy. Skutecznym rozwiązaniem są też środki zabezpieczające przed uciskiem, jak na przykład wałek do podpierania nóg czy budka utrzymująca kołdrę z dala od ciała.

Zarówno leczenie odleżyn, jak również profilaktyka powinny być podparte właściwą higieną. Przede wszystkim należy zadbać o to, aby systematycznie zmieniać bieliznę i pościel chorego. Do mycia pacjenta należy używać wyłącznie delikatnych mydeł o pH 5,5. Po umyciu chorego należy dokładnie osuszyć jego ciało, szczególną uwagę zwracając na okolicę fałdów. W momencie, kiedy skóra po kąpieli pozostanie wilgotna, wówczas dojdzie do maceracji (rozpulchniania naskórka), co sprzyja powstawaniu odleżyn. Szczególnie skrupulatnie należy dbać o higienę osób, które cierpią na nietrzymanie moczu lub stolca. Poza częstym podmywaniem, należy dokładnie osuszać okolice intymne i zasypywać skórę talkiem.

Profilaktyka i leczenie odleżyn to także częste masaże. Można je wykonywać samodzielnie, delikatnie masując skórę chorego przy użyciu oliwki lub ewentualnie zatrudnić masażystę. Uwaga! Masaże muszą być wykonywane naprawdę delikatnie, bez mocnego pocierania skóry. Silny ucisk nie tylko boli, ale także może wywołać efekt odwrotny od zamierzonego, czyli zaburzyć krążenie, zamiast je pobudzić. Niezbędna w leczeniu i profilaktyce jest też właściwa dieta. Powinna być ona bogata w białko, cynk i witaminę C.

Tagi: co to jest odleżyna, jak leczyć odleżyny, Jak powstaje odleżyna, leczenie odleżyn, leczenie odleżyny, materac przeciwodleżynowy, materace przeciwodleżynowe, objawy odleżyn, Odleżyna powstaje na, przyczyny powstania odleżyny, zmiennociśnieniowy materac przeciwodleżynowy