Hamowanie oddolnych inicjatyw
Opublikowano: 7 czerwca 2016

Brynica to nie granica, Trzy Doliny, Razem na wyżyny, Kraina Trzech Rzek, Jagiellońska Przystań – to nazwy kilku z 335 wniosków Lokalnych Grup Działania, nad którymi zawisły czarne chmury. Ale chyba uda się rozpędzić.

Tworzona najczęściej na obszarach wiejskich Lokalna Grupa Działania (LGD) jest partnerstwem trójsektorowym, zrzeszającym przedstawicieli lokalnych organizacji (publicznych, prywatnych i pozarządowych) i mieszkańców danego obszaru wyznaczonego granicą gmin członkowskich. W organie decyzyjnym LGD konieczny jest odpowiedni udział partnerów sektora gospodarczego, społecznego i społeczeństwa obywatelskiego. Jeżeli podczas jego posiedzenia większość stanowią przedstawiciele sektora publicznego, to decyzja w sprawie wyboru operacji nie może być podjęta.

Czym zajmuje się Lokalna Grupa Działania? Przygotowuje Lokalną Strategię Rozwoju (LSR) dla obszaru liczącego co najmniej 10 tys. i nie więcej niż 150 tys. mieszkańców zameldowanych na pobyt stały, która powinna przyczynić się do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich, m.in. poprzez wzrost aktywność lokalnych społeczności oraz stymulowanie powstawania nowych miejsc pracy. Dlatego grupami docelowymi przedsięwzięć określonych w LSR są: młodzież do lat 25, kobiety, rolnicy i leśnicy, prowadzący własną działalność gospodarczą, emeryci i renciści, osoby niepełnosprawne, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, organizacje pozarządowe oraz kościoły lub inne związki wyznaniowe. W ramach realizacji LSR, zatwierdzonych przez samorząd województwa, LGD wybiera projekty do realizacji w ramach przyznawanych na realizację strategii środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (na danym obszarze można realizować wyłącznie jedną LSR), ale…

We wrześniu 2015 r. ukazało się rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach poddziałania „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, które regulowało finansowanie operacji w lokalnych strategiach rozwoju. Niestety, mimo protestów organizacji reprezentujących Lokalne Grupy Działania, które trakcie lipcowych konsultacji zgłosiły swoje uwagi, wykluczyło ono część powiatów z grona beneficjentów. Bo rozporządzenie uniemożliwia ubieganie się o pomoc w ramach realizacji LSR jednostkom samorządu terytorialnego, które są członkami LGD, ale mają siedzibę w miastach powyżej 20 tys. mieszkańców. Dotyczy to powiatów i gmin, które są gminami wiejskimi, a mają siedzibę poza obszarem LSR. Wykluczone byłyby również zlokalizowane w nich ośrodki kultury, biblioteki, ośrodki pomocy społecznej. Bo zgodnie z zawartą w Umowie Partnerstwa definicją obszarów wiejskich – co podkreślił Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich MRiRW – przez obszar wiejski objęty LSR rozumie się obszar gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich objęty LSR, z wyłączeniem obszaru miast zamieszkałych przez więcej niż 20 tys. mieszkańców. Tak więc pieniądze mogą być przyznane wyłącznie na te operacje, które są realizowane na tak rozumianym obszarze wiejskim.

Nic dziwnego, że u nowego ministra interweniował też Związek Powiatów Polskich, przytaczając zarówno argumentację za zmianą zapisów, jak i pokazując historię apeli na rzecz tych zmian, z którymi wystąpili w trakcie konsultacji projektu rozporządzenia zarówno przedstawiciele środowiska samorządowego, jak i Lokalnych Grup Działania. Na szczęście Ministerstwo zadeklarowało, że ze względu na wniosek Związku Powiatów Polskich o rozszerzenie katalogu beneficjentów pomocy o powiaty, których siedziba znajduje się poza obszarem wiejskim objętym LSR, postulowaną zmianę wprowadzi przy najbliższej nowelizacji rozporządzenia, co planowane jest w I półroczu.

Powodzeniem zakończyły się też podjęte m.in. przez Polską Sieć LGD starania o zmianę podziału środków na województwa w ramach Działania LEADER/RLKS: gdyby zabrakło środków dla wszystkich LGD, to zostaną proporcjonalnie rozdzielone na wszystkie województwa.

A o co ta walka? Jednym z działań, które realizowane będzie w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich jest LEADER, czyli wspierany ze środków EFRROW rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS). A na Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 przeznaczono 13,5 mld euro, w tym 8,6 mld euro z budżetu EFRROW i 4,9 mld euro wkładu krajowego. Wysokość środków w ustalanym dla każdego roku realizacji LSR budżecie nie może być większa niż iloczyn mieszkańców zameldowanych na pobyt stały na danym obszarze i – zależnej od rodzaju działania – kwoty. Do końca 2015 r. złożono 331 wniosków o wybór LSR w ramach EFRROW, EFMR (Europejski Fundusz Morski i Rybacki) oraz RPO EFS (Europejski Fundusz Społeczny) i EFRR (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego).

A o co ta walka? Jednym z działań, które realizowane będzie w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich jest LEADER, czyli wspierany ze środków EFRROW rozwój lokalny kierowany przez społeczność RLKS( Community-ledlocal development – CLLD). Jest on oparty na metodzie LEADER stosowanej w poprzedniej perspektywie finansowej UE 2007-2013. Na Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 przeznaczono 13,5 mld euro, w tym 8,6 mld euro z budżetu EFRROW i 4,9 mld euro wkładu krajowego. W ramach Programu będzie realizowanych łącznie 15 działań. Pomoc finansowa ze środków Programu będzie skierowana głównie do sektora rolnego, który – jak zaznaczono na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi – jest szczególnie istotny z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i wymaga znacznego i odpowiednio ukierunkowanego wsparcia. Planowane w Programie instrumenty pomocy finansowej będą miały na celu przede wszystkim rozwój (modernizację, restrukturyzację gospodarstw rolnych, premie dla młodych rolników, płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa rolne).

Wysokość środków w ustalanym dla każdego roku realizacji LSR budżecie nie może być większa niż iloczyn mieszkańców zameldowanych na pobyt stały na danym obszarze i – zależnej od rodzaju działania – kwoty. Do końca 2015 r. złożono 331 wniosków o wybór LSR w ramach EFRROW, EFMR (Europejski Fundusz Morski i Rybacki) oraz RPO – EFS (Europejski Fundusz Społeczny) i EFRR (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego).

12 kwietnia odbyło się kolejne posiedzenie grupy roboczej ds. rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS) przy Komitecie Monitorującym dla Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Zainicjowane przez przedstawicieli LGD spotkanie poświęcone było przede wszystkim aktualnej sytuacji związanej z wyborem strategii RLKS (LSR). Dyskusja dotyczyła także zasad wyznaczania funduszu wiodącego w przypadku LSR współfinansowanych ze środków EFRROW i EFMR. Przedstawiciele LGD wyrazili obawy, że kwoty dostępnych środków, do wysokości których wybierane są LSR, są niewystarczające, co może spowodować powstanie tzw. „białych plam” – obszarów, na których nie będzie realizowane podejście Leader w bieżącej perspektywie finansowej. Z uwagi na trwające prace w komisjach wybierających LSR, powołanych we wszystkich województwach, uznano, że dyskusja na ten temat powinna być podjęta już po zakończeniu procesu wyboru LSR i powinna obejmować analizę skali problemu, powodów niewybrania poszczególnych LSR i możliwości finansowych PROW 2014-2020.

 Jerzy Bojanowicz

Tagi: LGD, Lokalna Grupa Działania (LGD), Lokalna Strategia Rozwoju (LSR)